Ochrona plantacji buraka cukrowego przed chwastami niestety wciąż stanowi jeden z najtrudniejszych problemów związanych z uprawą tej rośliny. Buraki cukrowe, ze względu na powolny wzrost we wczesnych fazach rozwojowych, narażone są na silną konkurencję ze strony chwastów.

Krytyczny okres konkurencji ze strony chwastów w uprawie buraka cukrowego przypada na fazy pomiędzy kiełkowaniem, a wytworzeniem 6 – 8 liści właściwych. Występowanie chwastów w tym okresie powoduje istotne z ekonomicznego punktu widzenia straty w plonie korzeni.

Uciążliwe chwasty

Rodzaj zachwaszczenia, a także skuteczność zabiegów każdego roku ulega modyfikacjom pod wpływem warunków pogodowych i glebowych, dlatego odchwaszczenie buraka cukrowego musi być każdego roku weryfikowane i dostosowane do aktualnych warunków na polu. W uprawie tej rośliny największe znaczenie gospodarcze ma kilkanaście gatunków chwastów, są to m.in. samosiewy rzepaku, ostrożeń polny, chwastnica jednostronna, włośnice (sina i zielona), owies głuchy, perz właściwy, komosa biała, szarłat szorstki, maruna bezwonna, rumian polny, rumianek pospolity, przytulia czepna, fiołek polny i chaber bławatek.

Groźne burakochwasty

Obok znanych, uciążliwych chwastów dodatkowy problem na plantacji stanowią burakochwasty. Powstały one w wyniku przypadkowego przekrzyżowania materiału hodowlanego z dzikimi gatunkami buraka. Wprowadzamy je na pole razem z materiałem siewnym. Na plantacji zaczynają być widoczne dopiero przed zakryciem międzyrzędzi. Na ogół nie jest ich dużo lecz jeśli zauważymy ich obecność na plantacji należy je niezwłocznie usunąć, ponieważ wytwarzają pędy nasienne i kwitną już w pierwszym roku. Z kolei osypujące się nasiona zachowują zdolność kiełkowania nawet do 18 lat.

Foto: Burakochwasty to poważne zagrożenie dla uprawy buraków cukrowych, dlatego trzeba systematycznie lustrować pole, a w momencie pojawienia się zagrożenia usunąć wszystkie rośliny z pędami kwiatowymi

Nowe gatunki chwastów na plantacjach buraczanych

Najprawdopodobniej w efekcie stosowania przez wiele lat tych samych substancji w odchwaszczania buraków, od kilku lat na polach można zauważyć nowe, dotąd nie występujące na plantacjach buraczanych gatunki chwastów. Są nimi m.in. bodziszki, rdest ptasi, iglica pospolita, psianka czarna, ambrozja bylicolistna, podbiał pospolity, blekot pospolity, bniec biały, mlecz polny, poziewnik szorstki, starzec zwyczajny, złocień polny oraz zaślaz pospolity.

Uzyskanie dobrego efektu odchwaszczania zależy od:

• terminowo wykonanych wszystkich zabiegów,
• właściwego doboru herbicydów pod kontem spodziewanego zachwaszczenia lub tego, które już występuje na polu,
• doboru substancji aktywnej stosownie do fazy rozwojowej chwastów,
• dodawanie adiuwantów (wspomagaczy olejowych) do stosowanych herbicydów
• sprawności technicznej opryskiwacza.

Znajomość pola jest równie ważna

Wiadomo, że podstawowym źródłem zachwaszczenia pól są nasiona chwastów w glebie, dlatego wiedza dotycząca znajomości własnego pola może pomóc w określeniu jakiego zachwaszczenia możemy się spodziewać. Jeśli wiemy, że na plantacji w ubiegłych sezonach występowały bardzo uciążliwe chwasty np. samosiewy rzepaku, wówczas możemy się spodziewać, iż będą one gościły na naszym polu jeszcze przez długi czas, ponieważ żywotność ich nasion wynosi ok. 10 lat. Najskuteczniejszą metodą niszczenia samosiewów rzepaku jest wykonywanie każdego roku płytkich uprawek, bez odwracania gleby oraz stosowanie herbicydów zawierających glifosat.

Zachwaszczenie plantacji można sprawdzić wcześniej

Tuż po siewie w celu określenia składu gatunkowego chwastów pomocna może się okazać metoda przyspieszenia wschodów chwastów, tzw. metoda folii. Rozkładamy wówczas w kilku miejscach na polu folię, pod którą jest wyższa temperatura oraz wilgotność, więc w miejscach tych szybciej zauważymy wschody chwastów niż na polu. Wówczas jeszcze przed wschodami buraków oraz chwastów możemy sprawdzić jakie chwasty będą występować na plantacji. Metoda ta jest zalecana w integrowanej produkcji roślin.

Jaka substancja i kiedy?

Jeśli tylko mamy możliwość wykonania zabiegu w odpowiednich warunkach klimatycznych, proces odchwaszczania można zacząć od zabiegu doglebowego. Jednak o tym czy do odchwaszczania zastosujemy zabieg doglebowy czy dolistny decyduje przede wszystkim sposób przenikania substancji aktywnej do chwastów.

Tabela 1: Terminy zastosowania środków chwastobójczych w uprawie buraka cukrowego

Tabela 2: Niektóre gatunki chwastów wymagają specjalnego doboru herbicydów

Opracowanie W. Miziniak, J. Piszczek

 W dalszym ciągu najpopularniejszym sposobem zwalczania chwastów w tej uprawie pozostaje metoda dawek dzielonych, która polega na wykonaniu 2‑4 zabiegów obniżonymi dawkami preparatów.

Jeżeli zastosujemy preparat w jednej dawce, bardzo możliwe, że zabieg zostanie wykonany w nieodpowiednim momencie np. zbyt wcześnie lub zbyt późno. Jeśli jednak zdecydujemy się podzielić dawki i wykonamy trzy zabiegi w odpowiednich odstępach czasowych, istnieje duża szansa, że zwalczymy wszystkie chwasty.

Najlepiej jest podzielić dawkę preparatu tak, aby wykonać zabieg trzykrotnie w odstępach 10 –cio dniowych począwszy od momentu pojawienia się liścieni chwastów. W tej fazie chwastów zazwyczaj uzyskuje się najwyższą skuteczność. Jeżeli jednak chwasty osiągną stadium 4 liści właściwych skuteczność ta gwałtownie maleje. Stosowanie dawek dzielonych wymaga jednak rygorystycznego przestrzegania terminów wykonania zabiegów oraz sprzyjających warunków pogodowych.

Czynnikami które mogą wpłynąć na wielkość zastosowanej dawki może być temperatura, wilgotność powietrza, faza rozwojowa chwastów jak również ich wrażliwość na zastosowany herbicyd. Zabieg należy wykonać, gdy temperatura przy gruncie jest nie wyższa niż 20°C. Jeśli temperatura w ciągu dnia nie pozwala na wykonanie zabiegu wówczas należy go wykonać wieczorem.

Odpowiedni dobór preparatów, jak również termin wykonania zabiegu w sprzyjających warunkach pogodowych może zredukować zachwaszczenie nawet w 94‑98%.