Na terenie naszego kraju zasobność gleb w przyswajalny mangan, w porównaniu z innymi mikroskładnikami, nie wygląda źle. Według badań IUNG-PIB występuje tylko około 10% gleb ubogich w ten pierwiastek. Jednak zawartość przyswajalnych form manganu, a także jego dostępność dla roślin zależy od dwóch czynników, takich jak odczyn i wilgotność gleby.
W glebach kwaśnych ilość manganu jest większa
Niedobory tego pierwiastka można bezwzględnie założyć na glebach zasadowych, obojętnych, bądź świeżo zwapnowanych, ponieważ wapnowanie ogranicza przyswajalność manganu oraz powoduje wmywanie go w głębsze warstwy gleby. Im gleba jest bardziej kwaśna tym mangan jest bardziej rozpuszczalny i łatwiej dostępny dla roślin – w formie łatwo przyswajalnych jonów Mn+2. Zakres optymalnego pH, jeśli chodzi o tą formę manganu mieści się w przedziale od 5,8 do 6,2. Na glebach o uregulowanym odczynie gleby, szczególnie w okresach suszy, wysokie pH >6,5 powoduje blokadę pobierania tego składnika.
Mangan nie lubi suszy
W lata suche, bądź w glebach suchych, objawy niedoboru manganu na roślinach uprawnych występują znacznie częściej niż w glebach dobrze uwilgotnionych, w których przyswajalność tego pierwiastka jest wysoka.
Mangan w roślinie
Mangan wywiera duży wpływ na gospodarkę azotową roślin, lecz jeszcze większy na morfologię systemu korzeniowego, ponieważ stymulując pobieranie fosforu, przyczynia się do wzrostu korzeni w głąb profilu glebowego. Rośliny nawożone tym składnikiem, budują duży system korzeniowy i wykazują większą mrozoodporność. W rezultacie są bardziej odporne na czynniki stresowe, zwłaszcza suszę, wykorzystują lepiej azot nawozowy. Dowiedziono, iż pierwiastek ten działa toksycznie na niektóre patogeny glebowe, dzięki czemu ogranicza również presję chorób, stwarzając dobre warunki do prawidłowego wzrostu korzeni. Ponadto, mangan uaktywnia liczne enzymy pełniąc istotną rolę w procesie fotosyntezy i powstawania chlorofilu, wpływa na gospodarkę energetyczną roślin, zapobiega nadmiernemu nagromadzaniu się azotanów w roślinie i zwiększa zawartość witaminy C.
Rośliny manganolubne
Na niedobór mangan najbardziej wrażliwe są zboża, zarówno ozime jak i jare (szczególnie owies), ziemniaki, buraki cukrowe, kukurydza, rzepak ozimy, pomidory oraz rośliny strączkowe. Mangan pobierany jest z gleby przez ziemniaki w bardzo dużych ilościach, w zależności od wielkości plonu około 700 g do nawet 1000 g Mn z ha. Podobne ilości tego pierwiastka potrzebują buraki cukrowe, pomidory i rośliny strączkowe. Natomiast zboża pobierają mangan w zależności od plonu od 300 do 500 g/ha, z kolei rzepak ozimy od 200 do 300 g/ha.
Największe zapotrzebowanie na mangan rośliny wykazują w początkowych fazach wzrostu i rozwoju.
Tabela 1. Wrażliwość roślin uprawnych na niedobór manganu
| Roślina | Mangan |
|---|---|
| Ziemniak, owies | Wrażliwość bardzo duża, silna reakcja rośliny na niedobór składnika, widoczne objawy niedoboru. |
| Burak cukrowy, pszenica, jęczmień, kukurydza, rzepak, groch | Wrażliwość duża, średnia reakcja rośliny na niedobór składnika, objawy niedoboru rzadko widoczne, przeważnie utajone. |
Źródło ÷ Grzebisz W. 2009.
Tabela 2. Objawy niedoboru manganu
| Gatunek/Roślina | Jak rozpoznać? |
|---|---|
| Zboża | Niedobór rozpoznaje się po podłużnych żółtobiałych paskach między żyłkami liści. W przypadku silnego niedoboru powstają brązowe nekrotyczne plamy. Najczęściej niedobór występuję na wiosnę przy chłodnej i suchej pogodzie lub na glebach luźnych. |
| Kukurydza | Na młodszych i starszych liściach można zauważyć występowanie podłużnych nekroz. Na kolbach występuje niedostateczna ilość zawiązków, co w późniejszym czasie jest widoczne w postaci pustych czubków kolb oraz różnej wielkości ziarnem. |
| Rzepak ozimy | Najpierw można zauważyć żółknięcie starszych liści, na których pojawiają się chlorozy pomiędzy żyłkami liści. Z czasem powodują one ich obumieranie, a wzrost roślin ulega opóźnieniu. Najczęściej można je zauważyć w koleinach, ponieważ niedobór manganu powiązany jest z zagęszczeniem gruntu. |
| Ziemniaki | Symptomem niedoboru manganu jest blednięcie najmłodszych liści, ich płaski, zwiędnięty wygląd i punktowe żółknięcie. Z czasem liście ziemniaków stają się szare, a pomiędzy nerwami najmłodszych liści pojawiają się jasnożółte chlorozy, rozpoczynające się u podstawy i stopniowo obejmujące całą powierzchnię liścia. Tworzy się żółto – zielona siateczka. Plamki występują też na ogonkach liściowych i łodygach ziemniaków. |
| Burak cukrowy | Niedobór manganu objawia się w postaci plamistych chloroz, koloru cytynowo-żółtego, na młodszych i średnich liściach. Chlorozy międzyżyłkowe dość często przechodzą w szarobrązowy kolor o ciemniejszych brzegach, które przy silnym niedoborze łączą się ze sobą tworząc tzw. plamistość suchą. Liście stają się sztywne i podnoszą się do góry. |
| Pomidory | Niedobór objawia się stopniowym zanikiem zielonej barwy liści, blaszka liścia z kolei zabarwia się na żółto, a nerwy liści nadal pozostają zielone. Takie same objawy niedoborowe można zaobserwować u kapusty, papryki i ogórków . |
Jak dostarczyć roślinom mangan?
Mangan można dostarczyć roślinom w postaci nawożenia doglebowego lub dolistnego. Niedobór możemy uzupełnić stosując nawóz wieloskładnikowy POLIMAG® S, który obok makroskładników zawiera w swoim składzie również znaczące ilości mikroskładników pokarmowych, w tym między innymi 0,2% manganu, 0,1% boru i 0,5% cynku, w łatwo przyswajalnej formie. W przypadku wystąpienia suszy, niedobór manganu można usunąć szybko i skutecznie stosując nawożenie dolistne, które działa stymulująco na rośliny. Wskazane jest, aby zabieg ten przeprowadzić roztworem cieczy składającej się z kilku składników np. do dolistnych nawozów zawierających mangan zaleca się dodatek 6% roztworu mocznika.pl i 5% siedmiowodny siarczan magnezu.
Warto pamiętać, że tylko prawidłowo wykonane nawożenie może zapewnić roślinom dostateczną dostępność składników pokarmowych, nawet w warunkach ograniczonego ich dostępu z gleby, a ta jest podstawą uzyskania wysokich plonów.
