Obecnie rzepak na większości plantacji znajduje się w fazie pąkowania. Jest to czas zwiększonego zapotrzebowania na składniki pokarmowe. Tylko dobrze odżywione rośliny są w stanie dobrze się rozwijać i wydać zadowalający plon.
Niezbędne mikroskładniki
Rzepak ozimy jest rośliną o dużych wymaganiach pokarmowych. Wiosną, oprócz odpowiedniego zapotrzebowania roślin w makroskładniki, konieczne jest również zastosowanie mikropierwiastków, np. w dokarmianiu dolistnym. Choć mikroskładniki stosuje się w niewielkich dawkach, to ich niedobór może znacznie pogorszyć ilość i jakość plonu Rzepak do odpowiedniego wzrostu i rozwoju potrzebuje takich pierwiastków jak: bor, mangan, molibden, miedź, żelazo i cynk.
Niedobory mikroskładników …
… mogą prowadzić do zaburzeń procesów życiowych roślin. Dodatkowo, bez ich obecności, wprowadzone w nawozach makroskładniki nie są odpowiednio pobrane i wykorzystane przez rośliny. W dokarmianiu dolistnym można wykorzystać zarówno makro jak i mikropierwiastki, a taka aplikacja pozwala na równomierne rozmieszczenie nawozów na całej powierzchni plantacji. Ponadto, nawożenie dolistne nie tylko umożliwia lepsze wykorzystanie składników pokarmowych, lecz zwiększa także odporność roślin na patogeny chorobotwórcze oraz skutki stresu roślin.
Z plonem 1 t nasion rzepaku i odpowiednią masą słomy rzepak pobiera (wg różnych autorów):
- N (azot) – 47 kg
- P2O5 (fosfor) – 24 kg
- K2O (potas) – 50 kg
- CaO (wapń) – 50‑60 kg
- MgO (magnez) – 8‑10 kg
- S (siarka) – 8 – 12 kg
- B (bor) – 60 g
- Cu (miedź) – 10‑40 g
- Mn (mangan) – 100 g
- Molibden (Mo) – 1‑2 g
- Zn (cynk) – 60‑150g
W jakich przypadkach powinniśmy nawozić dolistnie?
Najczęściej dokarmiamy rośliny przez liście profilaktycznie, po to aby wyeliminować ewentualny niedobór składników pokarmowych w newralgicznych momentach wegetacji rzepaku ozimego np. w fazie intensywnego wzrost i rozwoju organów generatywnych. Stosowanie mikronawozów w momencie gdy widoczne są już objawy, zawsze skutkuje spadkiem plonu. Nawożenie dolistne wskazane jest w przypadku niskiej zasobności gleby oraz przy uprawie rzepaku na glebach o niewłaściwym pH, (w takich warunkach pierwiastki zastosowane w nawozach doglebowych nie są w pełni wykorzystane i zazwyczaj gorzej przyswajane).
Rośliny rzepaku ozimego można dokarmiać dolistnie kilkakrotnie w okresie wegetacji
Na plantacjach rzepaku ozimego uzasadnione jest dokarmianie dolistne w kilku terminach. Pierwszy termin przypada na jesień (faza 4‑8 liści rzepaku), drugi wiosną, tuż po ruszeniu wegetacji, w celu regeneracji roślin po zimie. Trzeci zabieg dokarmiania powinien być wykonany prewencyjnie w fazie rozety, w momencie, gdy rzepak przynajmniej częściowo zregenerował się po zimie. Jest to bardzo ważne, ponieważ rośliny w momencie ruszenia wegetacji gubią starsze liście i wprowadzone mikroskładnikki mogą nie zdążyć się przemieścić w roślinie z powodu nie odbudowanego po zimie systemu asymilacyjnego. Kolejny zabieg wykonuje się około 2 tygodnie później, najczęściej w fazie zielonego pąka rzepaku. Jest to okres intensywnego pobierania składników pokarmowych, a jednocześnie czas największej dynamiki wzrostu roślin rzepaku.
Tabela 1. Formy mikoskładników do dokarmiania dolistnego w fazie pełni pąkowania rzepaku
| Składnik pokarmowy | Objawy niedoboru | Wybór nawozu |
| Bor (B) | W okresie intensywnego wzrostu roślin widoczne jest pękanie i deformacja łodyg oraz szyjki korzeniowej, skrócenie międzywęźli i korzenia, a także zniekształcenie kwiatostanów, słabe zawiązywanie nasion w łuszczynach oraz opadanie łuszczyn. | dowolny wybór nawozu |
| Miedź (Cu) | Na początku występowania objawów niedoboru widoczne jest zniekształcenie najmłodszych liści, z czasem następuje spadek jędrności pędów, chloroza liści oraz obumieranie pąków kwiatowych na wierzchołku rośliny. | chelaty>siarczany>mieszaniny wodorotlenkowo-siarczanowe |
| Mangan (Mn) | Najpierw można zauważyć żółknięcie starszych liści, na których pojawiają się chlorozy pomiędzy żyłkami liści. Z czasem powodują one ich obumieranie, a wzrost roślin ulega opóźnieniu. Najczęściej można zauważyć je w koleinach, ponieważ niedobór manganu powiązany jest z zagęszczeniem gruntu. | siarczany |
| Cynk (Zn) | Widoczne chlorotyczne przejaśnienia na liściach oraz zahamowanie wzrostu roślin. | siarczany, mieszaniny wodorotlenkowo-siarczanowe, chelaty |
| Żelazo (Fe) | Najpierw obserwuje się żółknięcie liści, później chlorozy, które u młodych liści są efektem zaniku chlorofilu. | chelaty>siarczany |
Źródło: Grzebisz. 2013. (modyfikacja)
Dolistnie nie tylko mikro
W celu wzmocnienia roślin, do nawożenia dolistnego rzepaku tuż przed kwitnieniem w fazie żółtego pąka warto wykorzystać wodny roztwór mocznika (mocznik.pl) w stężeniu do 5 – 7 % (5 - 7 kg nawozu na 100 l wody). Najprościej jest zabieg ten połączyć z nawożeniem magnezem i siarką, ponieważ pierwiastki te wspomagają wykorzystanie azotu oraz innych składników pokarmowych. Wówczas można zastosować siedmiowodny siarczan magnezu w postaci 5 % roztworu (5 kg nawozu na 100 l wody).
Uwaga na zmienne warunki atmosferyczne
Warunki pogodowe panujące wiosną potrafią być bardzo zmienne, dlatego należy dobrze rozważyć moment dokarmiania dolistnego plantacji, gdyż zarówno krótko przed, jak i po wystąpieniu przymrozków nie zaleca się wykonywania zabiegu dolistnego. Należy go przeprowadzić, co najmniej 2‑3 dni przed lub 2‑3 dni po ich wystąpieniu. Ważne jest również, aby nie wykonywać zabiegów w czasie suchej pogody, niskiej wilgotności powietrza oraz silnym nasłonecznieniu.
Najlepiej łączyć zabiegi
O ile pozwala na to etykieta, wskazane jest, aby zabieg dokarmiania dolistnego połączyć z ochroną fungicydową przeciwko zgniliźnie twardzikowej, czerni krzyżowych oraz szarej pleśni. Ponadto, jeśli na plantacji odnotowano nalot słodyszka rzepakowego lub innych groźnych szkodników rzepaku warto do cieczy roboczej dodać również środek insektycydowy. Jest to oszczędność nie tylko czasu, ale i pieniędzy.
