Prawidłowe odżywienie zbóż ozimych w okresie jesiennym zapewnia odpowiedni ich rozwój, dobre przezimowanie oraz potencjalnie wyższe plony. Do odpowiedniego wzrostu i wystarczającego rozkrzewienia się przed zimą oziminy potrzebują nie tylko makro ale i mikroskładników. Pytanie, jakich?

Zboża ozime podobnie jak rzepak programują przyszły plon już w okresie jesieni, dlatego tak ważne są wszystkie zabiegi wykonywane w tym okresie na plantacji zbóż, począwszy od uprawy gleby, nawożenia przedsiewnego fosforem i potasem, terminu, ilości i głębokości wysiewu, zastosowania zapraw nasiennych, skończywszy na skutecznej likwidacji zachwaszczenia. Jednak po zastosowaniu nawożenia podstawowego potasem i fosforem nawozami wieloskładnikowymi tj. POLIFOSKA^®PLUS, POLIFOSKA^® START, POLIFOSKA^® 5, POLIFOSKA^® 6, POLIFOSKA^® 8, POLIFOSKA^®KRZEM, POLIFOSKA^®TYTAN nie możemy pominąć roli właściwego zaopatrzenia roślin w niezbędne mikroskładniki pokarmowe, aby wspomóc dobre rozkrzewienie się roślin przed spoczynkiem zimowym. Mowa tu przede wszystkim o najistotniejszych dla zbóż mikroskładnikach takich jak miedź i mangan oraz cynk i molibden.

Tabela 1. Średnie pobranie mikroskładników przez zboża, g/tonę ziarna + odpowiednia masa słomy

Miedź to nr 1

Miedź jest najważniejszym mikroskładnikiem w uprawie zbóż ozimych ponieważ reguluje podstawowe przemiany związków azotowych w roślinie, ma wpływ na budowę ścian komórkowych oraz tworzenie chlorofilu. Objawy niedoboru tego pierwiastka można rozpoznać po zwiędniętym wyglądzie roślin, lewostronnym skręcaniu blaszki liściowej, wąskich i zwisających liściach z bielącymi wierzchołkami oraz więdnięciu liści (niezależnie od stanu zaopatrzenia roślin w wodę). W późniejszym czasie można zaobserwować brak wykształconych kłosów, bądź kłosy płonne wypełnione pośladem, bielenie kłosów, krótkie międzywęźla rośliny łatwiej wylegają - cienkie i łamliwe łodygi. Występowaniu niedoborom miedzi w zbożach sprzyjają gleby piaszczyste, torfowe, bogate w materię organiczną o pH powyżej 6,5, gleby słabo natlenione, długotrwała susza i wysokie temperatury. Efektem braku tego pierwiastka jest słaba odporność roślin na niskie temperatury, słabe zawiązywanie nasion, zwiększona podatność na wyleganie, spadek zawartości glutenu i białka, a co najważniejsze redukcja plonu ziarna.

Mangan zaraz po miedzi

Dobre zaopatrzenie roślin w ten składnik pokarmowy wpływa na wzrost ilości i jakości plonu oraz wzrost wartości odżywczej i technologicznej roślin. Mangan odpowiada za intensywność fotosyntezy, pobieranie i asymilację wielu składników pokarmowych, w tym azotu, syntezie białek oraz regulację stężenia hormonów w roślinie. Niedostatek manganu przejawia się chlorozą młodych liści, chlorotycznymi zmianami w postaci punktowych plam pomiędzy nerwami, a przy silnym niedoborze przekształceniem się chloroz w nekrozy. Ponadto przy niedoborze manganu blaszka liściowa zgina się do środka wzdłuż nerwu środkowego. Zazwyczaj objawy te można zaobserwować w zbożach wysianych na glebach o odczynie obojętnym i zasadowym, kwaśnych świeżo zwapnowanych, organicznych, czarnoziemach i czarnych ziemiach. Skutkiem produkcyjnym niedoboru manganu jest spadek zawartości białka, słabe wykształcenie ziaren, spadek zdrowotności i zimotrwałości roślin oraz obniżka plonowania.

Cynk odpowiada przede wszystkim za…

… regulację przemian fosforu w roślinie, przyswajalność i metabolizm azotu, poprawę zdolności kiełkowania ziarna, mrozoodporność roślin oraz ich odporność na suszę i choroby, zwiększenie zawartości i jakości białka i cukru w roślinie. Występujący w zbożach niedobór cynku możemy rozpoznać po karłowatym pokroju roślin spowodowanym zmniejszeniem powierzchni asymilacyjnej i skróceniu międzywęźli, chlorozie i nekrozie między nerwami liści, zniekształceniu liści pojawiającym się najpierw na liściach starszych, a potem obejmujących całą roślinę.

 Molibden bierze udział w…

… metabolizmie azotu, syntezie chlorofilu i hormonów wzrostu oraz przemianach fosforu w roślinie. Ma wpływ na wzrost plonowania zbóż, zwiększenie mrozoodporności i odporności roślin na niekorzystne warunki atmosferyczne takie jak susza oraz na choroby. Ponadto oddziaływuje korzystnie na zawartość cukrów i białka w ziarnie. Niedobór molibdenu powoduje spadek zawartości białka, wzrost zawartości azotanów, spadek odporności na suszę, wymarzanie i choroby. Objawy niedoboru możemy rozpoznać po żółknięciu, deformacji i obumieraniu liści oraz słabym wzroście korzeni.

 Polskie gleby ubogie w mikroskładniki

W ramach oceny zasobności danego pola w składniki pokarmowe konieczna jest raz na kilka lat kompleksowa analiza gleby na zawartość składników pokarmowych, w tym mikropierwiastków. Zasobność polskich gleb wg IUNG PIB w miedź oraz bor jest niska, około 40% gleb ubogich jest w miedź, a 80 % gleb w bor). Natomiast niedobory cynku i manganu występują na około 10% gleb, przy czym niedostatku Zn i Mn należy spodziewać się na glebach o odczynie zasadowym lub świeżo zwapnowanych.

 W jaki sposób dostarczyć mikroskładniki?

Niedobory pierwiastków możemy uzupełniać w formie nawozów jednoskładnikowych bądź wieloskładnikowych, doglebowo lub dolistnie. W przypadku stosowania nawożenia dolistnego najlepsze efekty można uzyskać stosując je w fazach intensywnego wzrostu roślin. Przy wyborze nawozu warto kierować się nie tylko ceną produktu, ale również koncentracją składników zawartych w nawozie. Dawka i skuteczność działania nawozu mikroskładnikowego zależy od formy chemicznej składnika w nim zawartego. Biorąc to kryterium pod uwagę przyjmuje się, że największe dawki dotyczą nawozów zawierających ten składnik w formie tlenkowej, następnie siarczanowej, a najszybciej i najefektywniej działają nawozy chelatowe (chelaty Cu, Zn, Mn, Fe są lepiej przyswajalne przez rośliny). Przy czym lepsze efekty plonotwórcze i lepszą przyswajalność składnika uzyskuje się wówczas, gdy tę samą ilość składnika wniesiemy w 2, bądź w 3 zabiegach, a nie w jednej skoncentrowanej dawce.

Azot dolistnie w razie potrzeby

Zabieg dokarmiania niezbędnymi dla zbóż mikroskładnikami możemy wykonać od początku fazy krzewienia (po wytworzeniu się 4 liścia zbóż) i zakończyć na około 2 tygodnie przed końcem jesiennej wegetacji.  Można go połączyć z dokarmianiem dolistnym azotem, oczywiście jeśli zachodzi  taka potrzeba. Wówczas możemy przygotować wodny roztwór mocznika np. mocznik.pl^® w stężeniu 10‑12% (10‑12 kg mocznika na 100 l wody). Do cieczy roboczej możemy dodać jeszcze siedmiowodny siarczan magnezu, który dostarczy roślinom łatwo przyswajalny dla roślin magnez.

Ciecz użytkową sporządź bezpośrednio przed zabiegiem

Prawidłowe przeprowadzenie dolistnego dokarmiania roślin wymaga znajomości i przestrzegania podstawowych zasad przygotowania cieczy roboczej, zwłaszcza ustalenia stężenia roztworu nawozu, dostosowanego do stanu roślin oraz sprawdzenia możliwości łączenia nawozu i środka ochrony roślin w przypadku zamiaru ich równoczesnego zastosowania. W obecnej chwili, gdy wystąpią sprzyjające warunki pogodowe zabieg dokarmiania dolistnego zbóż możemy połączyć z ochroną insektycydową zwalczającą mszyce.