Prawidłowo uprawiane rośliny poplonowe są w stanie wytworzyć dużą ilość suchej masy, z której tworzy się próchnica oraz pozostawiają po sobie znaczne ilości składników odżywczych. Dostarczona do gleby dodatkowa ilość innej niż resztki pożniwne zbóż substancji organicznej pozwala utrzymać równowagę biotyczną, poprawia chemiczne i fizyczne właściwości gleby, ułatwia uprawę roli w wyniku zmniejszenia zwięzłości gleby.

Uprawiane w optymalnych warunkach pogodowych poplony są doskonałym elementem poprawiającym właściwości gleby, zwłaszcza w przypadku prowadzenia uproszczonych płodozmianów. Na jakie gatunki roślin warto „postawić”?

Słonecznik – coraz częściej spotykany na polach

Słonecznik nie ma zbyt wielkich wymagań co do uprawy w poplonie. Można go uprawiać w rejonach Polski, w których występują przeciętne ilości opadów, ponieważ ulistnione rośliny są wytrzymałe na okresy posuszne. Nadaje się na gleby lekkie i średnio żyzne. Słabo toleruje niskie temperatury, zwłaszcza pierwsze przymrozki występujące jesienią. Tworzy głęboki, palowy korzeń sięgający do dwóch metrów, wokół którego zakwasza glebę, uruchamiając fosfor. Przed wysiewem poplonu należy wykonać podorywkę lub płytką orkę, a po niej doprawić glebę wałem i broną, lub zagregatować zabiegi. Nasiona powinny być wysiane nie za gęsto, najlepiej w rozstawie rzędów 20‑25 cm, w ilości 30‑40 kg/ha (w siewie czystym). Roślina ta wysiewana w poplonie wymaga przedsiewnego nawożenia fosforem i potasem w ilości 30‑35 kg P2O5/ha oraz 40‑50 kg K2O/ha. Zaleca się również stosowanie azotu w ilości 60‑90 kg N/ha. Wszystkie te pierwiastki można wprowadzić do gleby stosując wieloskładnikowe nawozy tj. POLIFOSKA®PLUS, POLIFOSKA®5, POLIFOSKA®6, POLIFOSKA®8, POLIFOSKA®KRZEM, POLIFOSKA®TYTAN, POLIFOSKA®START. Na glebach lekkich dawkę nawozu zaleca się podzielić i połowę azotu wysiać przed siewem nasion, a drugą część w fazie 3‑4 par liści właściwych.

Groch

Groch poprawia stan fitosanitarny gleby, dzięki czemu zmniejsza się porażenie roślin następczych, zwłaszcza zbóż chorobami przenoszonymi za pośrednictwem gleby. Stosunkowo silny system korzeniowy grochu przyczynia się do rozluźnienia warstwy ornej i tym samym ułatwia głębsze ukorzenienie się roślin następczych, a duża masa resztek pożniwnych wzbogaca glebę w azot i substancję organiczną. Najwięcej wody potrzebuje w okresie pęcznienia i kiełkowania, a gleba na której wysiewamy groch musi byś utrzymana w dobrej kulturze rolnej o uregulowanych stosunkach wodnych (gleby ani zbyt zlewne, podmokłe, ani zbyt suche). Groch na zielony nawóz można uprawiać w mieszankach z innymi roślinami. Zawartość grochu w takich mieszankach nie powinna być jednak niższa niż 40‑50%, natomiast głębokość siewu powinna wynosić ok. 4 cm. Najczęściej zestawiane z grochem pastewnym rośliny to: jęczmień, owies i pszenżyto, a także facelia oraz słonecznik. Przed siewem grochu i mieszanek wskazane jest wykonanie orki na głębokość 15 cm i doprawienie gleby agregatem uprawowym. Siew najlepiej jest wykonać w rozstawie rzędów 15 cm na głębokość do 6 cm. Groch w poplonie nie powinno się wysiewać częściej niż co 6 lat.

Żyto

Żyto ozime jest rośliną, która szybko się krzewi i produkuje dość sporo biomasy, przez co zakrywa glebę chroniąc ją przed erozją. Ponadto, hamuje kiełkowanie i rozwój chwastów dwuliściennych, dzięki czemu zmniejsza się bank nasion w glebie. Żyto można uprawiać w wielu wariantach mieszanek dwuskładnikowych na poplon ozimy. Bardzo dobrym i najczęściej spotykanym partnerem dla żyta jest wyka ozima.  We wczesnym terminie żyto może być wysiewane w ilości 40 kg/ha. Poplon żyta ozimego sprzyja powstawaniu struktury gruzełkowej, obniża gęstość nasypową i sprzyja powstawaniu kapilar. Wysiew żyta w poplonie poleca się pod rośliny jare dwuliścienne, zaś niezalecane jest pod zboża (płodozmian z dużym udziałem zbóż).

Wyka

Roślina ta wzbogaca glebę w azot. Nadaje się jako komponent mieszanek poplonowych, potrzebuje rośliny podporowej. Wysiana jesienią początkowo wolno się rozwija, lecz z czasem chroni glebę przed erozją i zacienia ją ograniczając kiełkowanie nasion chwastów. Poleca się ją na wszystkie gleby.

Zanim wybierzesz roślinę zapoznaj się z kilkoma zasadami

Otóż nie wszystkie gatunki roślin poplonowych możemy wysiać we wszystkich płodozmianach. Na przykład powinniśmy zaniechać uprawy gorczycy, rzodkwi oraz innych roślin kapustowatych w płodozmianie gdzie znajduje się rzepak, ponieważ zwiększymy tym samym zagrożenie wystąpienia kiły kapustnych na plantacji. Z kolei uprawa słonecznika jako rośliny poplonowej stanowi zagrożenie nasilenia występowania u roślin rzepaku zgnilizny twardzikowej oraz werticiliozy. Podobna zależność dotyczy roślin bobowatych, gdyż są one podatne na zgniliznę twardzikową i uprawa ich w płodozmianie z rzepakiem może przyczynić się do znacznego porażenia. W płodozmianie z kukurydzą sprawdzają się takie rośliny jak: gorczyca, pieprzyca oraz gatunki roślin motylkowatych.

Dobry międzyplon pod okopowe

Coraz większe znaczenie, zwłaszcza w gospodarstwach bezinwentarzowych, ma uprawa międzyplonów pod rośliny okopowe. W tym wypadku masa międzyplonu stanowi w pewnym stopniu substytut obornika, dostarcza składników pokarmowych, ale także chroni strukturę gleby przed degradacją oraz poprawia właściwości fizyczne gleby, głównie poprzez zwiększenie porowatości i drenażu. Ten ostatni aspekt ma szczególne znaczenie w przypadku stosowania uproszczeń w uprawie roli. W uprawie ziemniaka nie powinno się uprawiać facelii jako rośliny poplonowej, gdyż roślina ta przyczynia się do rozwoju nicieni, które przenoszą choroby wirusowe. Najlepiej sprawdza się uprawa głęboko korzeniącej się rzodkwi oleistej, japońskiej lub pieprzycy. Z kolei w uprawie buraka cukrowego mile widziane są takie rośliny poplonowe jak facelia, rzodkiew oleista, natomiast nie poleca się słonecznika, owsa lub gryki.

Co jeśli w warunkach suszy nasiona nie skiełkują?

W ubiegłym roku spotkaliśmy się z sytuacją wysiania poplonu, lecz brak dostatecznego uwilgotnienia gleby oraz znikome opady deszczu spowodowały, że nasiona nie skiełkowały. Na polach widoczne były tylko liczne chwasty. Jedynym rozwiązaniem takie sytuacji jest ponowny wysiew nasion, po wcześniejszym doprawieniu pola w celu likwidacji zachwaszczenia oraz zapobieganiu wschodom kolejnych chwastów. Jeżeli jednak jest już zbyt późno należy przygotować już pole pod zasiewy roślin ozimych.