Prawidłowe nawożenie rzepaku ozimego w pierwszej kolejności wymaga określenia faz krytycznych rozwoju i pobierania składników. Szczególną uwagę należy zwrócić na wiosenne ruszenie wegetacji, ponieważ w tym czasie rośliny są osłabione i potrzebują szybkiej odbudowy po zimie. Musimy więc uzupełnić niedobory składników pokarmowych w glebie, które rośliny pobrały podczas nietypowej aury panującej jesienią i zimą.

Bardzo ważny jest azot

Niewątpliwie najbardziej plonotwórczym makroskładnikiem w uprawie rzepaku jest azot. Przyspiesza on regenerację rzepaku po zimie i wpływa na stymulację ogólnego wigoru i wzrostu roślin. Dlatego w pierwszej kolejności należy ustalić zapotrzebowanie roślin na ten składnik pokarmowy. Należy pamiętać, że pierwiastek ten wpływa dodatnio na szereg cech struktury plonu rzepaku, tylko do dawki nieprzekraczającej – 160 - 180 kgN/ha. Aby rośliny mogły pobrać azot w odpowiedniej ilości gleba musi być zasobna w składniki pokarmowe i mieć optymalne pH.

W przypadku niedoboru azotu w glebie, pierwsze objawy głodu są zauważalne na starszych liściach, które w pierwszej kolejności są zrzucane przez rośliny. Zastosowanie pierwszej dawki azotu ma znaczący wpływ na głębokie ukorzenianie się rośliny, szybki wzrost pędu głównego, zwiększenie się liczby łuszczyn na pędzie głównym i pędach bocznych oraz zwiększenie się masy nasion w łuszczynach. Wszystkie te czynniki wpływają pozytywnie na przyszłe plonowanie rzepaku.

Wielkość pierwszej dawki azotu zależy od rezerw N_min dostępnego dla roślin

Aby prawidłowo określić zapotrzebowanie roślin na azot należy wykonać badanie na zawartość azotu mineralnego (N_min 0‑60) w glebie. Próby gleby powinno się pobrać tuż przed ruszeniem wegetacji wiosennej, po ustąpieniu mrozu i okrywy śnieżnej. Do określenia wiosennego zapotrzebowania roślin na azot próbki należy pobrać za pomocą lasek glebowych na dwóch różnych głębokościach: 0‑30 cm, 31‑60 cm. Na jedną próbę zbiorczą powinno składać się 10 próbek z pojedynczych punktów pobrania. Opisane próbki zbiorcze należy niezwłocznie dostarczyć do najbliższej Okręgowej Stacji Chemiczno - Rolniczej. Warto wspomnieć, że jeżeli przed ruszeniem wegetacji wystąpi duża ilość opadów należy spodziewać się dużego zapotrzebowania roślin na azot. Biorąc pod uwagę aktualny stan plantacji (znaczne wyrośnięcie rzepaku) możemy się spodziewać także znacznego wykorzystania azotu z glebowych rezerw.

Konieczna jest też siarka

Rzepak bardzo dobrze reaguje na wczesnowiosenne nawożenie siarką. Przy doborze nawozów należy również pomyśleć o nawożeniu rzepaku siarką, dzięki której zwiększa się efektywność plonotwórcza azotu. Niedobór tego pierwiastka w glebie w obecnej chwili występuje na 80 % gleb w Polsce (ograniczenie emisji SO₂ z zakładów fabrycznych i produkcyjnych). Siarka jest łatwo wypłukiwana z gleby. Dostarczenie siarki roślinom powinno odbyć się wczesną wiosną w okresie od formowania łodygi do początku formowania łuszczyn. Niedobór tego składnika objawia się opadnięciem organów generatywnych, widocznymi przebarwieniami przestrzeni międzynerwowych blaszek liściowych oraz wyblakłym kolorem kwiatów. Niedobór powoduje także zmniejszoną efektywność zastosowanych nawozów azotowych.

Nawożenie azotowe – ile i kiedy?

Znając ilość dostępnego azotu w glebie możemy określić wiosenną dawkę dla przewidywanego plonu w stosunku do potrzeb pokarmowych rzepaku. W tym momencie możemy podjąć decyzję jakie dawki nawozów azotowych i w jakiej formie chemicznej należy zastosować uwzględniając uzupełnienie nawożenia o siarkę.

Zalecane jest, aby wiosenną dawkę nawozu nie przekraczającą 100 kg wysiać jednorazowo, natomiast wyższe dawki powinno się dzielić. Stosujemy wówczas ²⁄₃ dawki nawozu w momencie ruszenia wegetacji (możliwie jak najwcześniej najlepiej na zmarzniętą glebę, jak tylko można wjechać w pole), a pozostałą ilość najpóźniej na 3 tygodnie przed kwitnieniem, gdyż w tym okresie kończy się zasadnicza faza akumulacji azotu. Jeżeli azot zastosujemy jednorazowo w dużej dawce oraz w nieodpowiedniej fazie rozwojowej wówczas roślina nie jest w stanie pobrać go w odpowiedniej ilości. Ilość siarki jaką powinno dostarczyć się roślinie można wyliczyć ze stałego stosunku N:S, wynoszącego 5:1.

Ważny odpowiedni wybór nawozów

Wczesnowiosenny azot na ogół stosujemy w formach szybkodziałających i dobrze rozpuszczalnych w wodzie np. saletra amonowa. Aby uzupełnić niedobory siarki, można ją zastosować we wzbogaconych o ten pierwiastek nawozach wieloskładnikowych POLIMAG^® S, POLIFOSKA^® 21, POLIFOSKA^® 12 i POLIDAP^® LIGHT.

Dostarczyć fosfor i potas

Jeżeli z jakichś przyczyn nie wykonaliśmy nawożenia fosforem i potasem w okresie jesiennym, należy to zrobić wczesna wiosną. Nie powinno to jednak nastąpić później niż na dwa tygodnie przed ruszeniem wegetacji. Uzupełnienie braku potasu jest bardzo istotne, gdyż rośliny pobierają go najwięcej właśnie w okresie wczesnej wiosny, w fazie wydłużania pędów. Jest odpowiedzialny w roślinie za regulację gospodarki wodnej oraz azotowej. Z kolei fosfor powoduje lepsze ukorzenie się roślin, likwiduje ujemne skutki nawożenia azotem (zwiększając jego aktywność) oraz wpływa na prawidłowy i równomierny rozwój i dojrzewanie roślin. Niedobory tych składników możemy uzupełnić stosując nawozy wieloskładnikowe POLIFOSKĘ^® 4, POLIFOSKĘ^® 5, POLIFOSKĘ^® 6, POLIFOSKĘ^® 8, POLIFOSKĘ^® M i POLIFOSKĘ^® 12. Nawozy te zawierają w swoim składzie nie tylko fosfor i potas, ale są także wzbogacone o azot, magnez i siarkę.

Niezbędne mikroskładniki

Warto też wspomóc plantację rzepaku mikroskładnikami tj. magnez, bor, mangan i molibden, w postaci dodatkowego nawożenia dolistnego. Oczywiście ten sposób nawożenia jest najbardziej korzystny wówczas gdy rośliny są zdrowe. Natomiast rośliny osłabione, dzięki zastosowaniu szybko działających mikronawozów, lepiej się regenerują. Szczególną uwagę należy zwrócić w tym roku na nawożenie borem. Bor jest odpowiedzialny za budowę ścian komórkowych – zmniejsza pękanie łodyg w okresie intensywnego wzrost. Niedostatek tego mikroelementu był widoczny na liściach rzepaku późną jesienią, może on powodować pękanie łodyg oraz gorsze wykształcenie łuszczyn i nasion. Skutkiem tego może być znaczny spadek plonu (nawet o 50%) oraz wzrost porażenia plantacji przez choroby. Niedobory boru możemy uzupełnić stosując nawozy POLIFOSKA^® PetroPlon i POLIMAG^® S, które w swoim składzie zawierają znaczące ilości tego pierwiastka.