Burak cukrowy jest rośliną o wysokich wymaganiach pokarmowych. Potrzeby nawozowe buraka stanowią różnicę pomiędzy zasobnością gleby, a potrzebami pokarmowymi tej rośliny. Im gleba jest bardziej zasobna w składniki pokarmowe, tym niższe są potrzeby nawozowe.
Nawożenie mineralne
Niewątpliwie podstawą sukcesu w uprawie buraka cukrowego jest optymalne nawożenie mineralne. Skład nawozów powinien być starannie dobrany do konkretnych warunków glebowych oraz rzeczywistych potrzeb pokarmowych tej wymagającej rośliny. O dynamice wzrostu roślin, a ostatecznie o plonie cukru decydują głównie takie pierwiastki, jak: azot, fosfor, potas, sód, magnez, siarka, wapń, bor, mangan, cynk.
Tabela 1. Ilość składników pokarmowych potrzebna do wytworzenia plonu korzeni w wysokości 10 t z ha, z odpowiednią masą liści.
| Makroskładniki (kg) | Mikroskładniki (g) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| N | P2O5 | K2O | Na2O | MgO | S | B | Mn | Zn |
| 40 | 18 | 65 | 14 | 15 | 8 | 80 | 280 | 140 |
Każdy ze składników pokarmowych odgrywa odmienną rolę w kształtowaniu plonu i jego jakości, i tak:
Azot jest czynnikiem plonotwórczym
Pierwiastek ten warunkuje wytworzenie powierzchni liściowej, której zadaniem jest fotosynteza i produkcja węglowodanów gromadzonych później w korzeniach. Nawożenie azotem należy przeprowadzić wiosną w dwóch równych dawkach, w zależności od zasobności gleby. Pierwszą dawkę stosujemy przedsiewnie, przed agregatem uprawowym lub we wczesnych fazach wzrostu w ilości ½ przewidywanej ogólnej dawki azotu. Na podstawie licznych badań i obserwacji wynika, że wielkość przedsiewnej dawki azotu mieści się w granicach 50 – 70 kg N/ha. Zbyt wysokie dawki azotu zastosowane przedsiewnie mogą przyczynić się do osłabienia zdolności kiełkowania, a także do wzrostu porażenia siewek przez choroby zgorzelowe.
Druga dawka azotu, zastosowana pogłównie, przypada na stadium od 4‑5 liścia do początku zakrycia miedzyrzędzi. Jest to krytyczna faza pobierania azotu przez buraki cukrowe. Niedostatek azotu opóźnia oraz ogranicza wzrost i rozwój roślin, natomiast jego nadmiar zmniejsza zawartość cukru w korzeniach, a zwiększa zawartość związków melasotwórczych.
Foto. Plantacja dobrze zaopatrzona w składniki pokarmowe, zwłaszcza potas i azot, szybko wykształca silną rozetę liściową
Buraki lubią potas
To najważniejszy składnik pokarmowy dla buraka cukrowego i spośród wszystkich roślin uprawnych pobiera największe ilości tego pierwiastka. Zadaniem potasu w roślinie jest kontrola gospodarki azotem oraz regulacja gospodarki węglowodanami, dzięki czemu wpływa na poziom cukru w korzeniach. W latach suchych stymuluje odporność rośliny na stres wodny. W warunkach niedoboru potasu w czasie suszy bądź upałów burak cukrowy bardzo szybko traci turgor i odzyskuje go znacznie wolniej od roślin prawidłowo odżywianych. Niedobór potasu opóźnia i przesuwa w czasie pobieranie i transport azotanów, powodując przedłużenie fazy wzrostu liści i istotny spadek jakości technologicznej korzeni. Źródłem nawozowym potasu są zarówno słoma, międzyplony, nawozy naturalne, jak i nawozy mineralne. Nawożenie przedsiewne tym pierwiastkiem nie powinno być wyższe niż 100 kg K2O /ha, zwłaszcza, gdy chcemy je połączyć z wiosennym nawożeniem azotowym.
Fosfor pełni ważną rolę w procesie fotosyntezy
Korzystne zaopatrzenie roślin buraka w fosfor wpływa na stabilizację plonu korzeni i wzrost zawartości cukru w korzeniach. Okres krytyczny zapotrzebowania na fosfor przypada na fazę wschodów. Pierwiastek ten wpływa na szybki wzrost systemu korzeniowego, a także większą odporność siewek na stresy środowiskowe tj. zbyt niskie temperatury i niedobór wody w glebie. Warunkiem przyswajalności fosforu przez buraka cukrowego jest optymalny odczyn (pH 6,0 – 7,0) oraz dobra struktura gleby.
Ze względu na duże wymagania pokarmowe buraka cukrowego nie powinno się uprawiać go na stanowiskach o klasie zasobności w P i K poniżej średniej. Stosowanie wysokich dawek nawozów fosforowo – potasowych bezpośrednio pod buraka cukrowego przy niskiej lub bardzo niskiej zasobności gleby w te składniki jest nieefektywne.
Warunki pogodowe panujące jesienią, a także spiętrzenie prac polowych w tym okresie nie zawsze pozwala na stosowanie nawozów fosforowo-potasowych w kompleksie uprawek jesiennych, dlatego należy je wysiać przedsiewnie wiosną. Pierwiastki te można wprowadzić do gleby w postaci nawozów wieloskładnikowych POLIFOSKA® 4, POLIFOSKA® 5, POLIFOSKA® 6, POLIFOSKA® 8, POLIFOSKA® M, POLIFOSKA® PETROPLON oraz POLIDAP® i SÓL POTASOWA.
Magnez też ważny
Pierwiastek ten kontroluje gospodarkę azotową rośliny.Niedobór tego składnika powoduje zmniejszenie zawartości cukru w korzeniach oraz jego wartość technologiczną. Można go wprowadzić do gleby stosując przedsiewnie siarczan magnezu w formie stałej lub w wieloskładnikowych nawozach tj. POLIFOSKA® M, POLIFOSKA® 21, a także nawozach azotowych z dodatkiem tego pierwiastka tj. SALMAG® lub SALETRZAK.
Foto. Im gleba jest bardziej zasobna w składniki pokarmowe, tym niższe są potrzeby nawozowe buraka cukrowego
Burak cukrowy w największym stopniu reaguje na niedobór boru
Niedostatek boru powoduje powolny wzrost roślin, większą tendencję do więdnięcia oraz pękanie i zdrobnienie liści. Jego deficyt w glebie ujawnia się w postaci zgorzeli liści sercowych, czego konsekwencją jest sucha zgnilizna korzeni. Ponadto silny niedobór może się przyczynić do spadku plonu korzeni nawet o 50 % oraz zawartości cukru o 3 – 4 %. Pierwiastek ten można uzupełnić stosując przedsiewnie oraz pogłównie nawóz POLIFOSKA® PETROPLON, SALMAG Z BOREM® lub SALETRZAK Z BOREM. Ze względu na łatwość wymywania się tego pierwiastka z gleby zaleca się również nawożenie dolistne plantacji borem. Najlepiej dwu lub trzykrotnie w ciągu sezonu wegetacyjnego w dawce minimum 100 g B/ha. Pierwszą dawkę najlepiej zastosować w fazie 4 liści, drugą przed zakryciem międzyrzędzi, a trzecią możemy połączyć razem z zabiegiem fungicydowym zwalczającym chwościka buraka.
Niedobór mikroskładników wynika głównie z: niskiej naturalnej zasobności gleby, przewapnowania gleby, braku obornika, intensywnej produkcji roślinnej, a także zbyt częstej uprawy roślin o podobnych wymaganiach (burak cukrowy, rzepak). Tak więc optymalne stosowanie nawozów, zawierające odpowiednie i uzasadnione biologicznie ilości składników pokarmowych są warunkiem obfitych plonów buraka cukrowego oraz ich dobrej jakości.
