Obecnie przemysł browarniczy ma coraz większe wymagania względem wartości technologicznej ziarna jęczmienia browarnego. Słodownie kontraktują i skupują ziarno tylko określonej przez siebie odmiany, najlepsze pod względem jakości browarnej. W takiej sytuacji jedyną gwarancją wyprodukowania ziarna o pożądanych cechach jakościowych jest odpowiednia agrotechnika. Technologia uprawy jęczmienia browarnego różni się od uprawy tego gatunku na cele pastewne, głównie doborem odmian i zalecanym poziomem nawożenia azotem. Ponadto jęczmień browarny wymaga większej uwagi w trakcie siewu, ochrony roślin, zbioru i przechowywania ziarna. Ale zacznijmy od początku. 

Pierwszy krok to zadbać o odczyn gleby

W zależności od rodzaju gleby optymalny zakres pH_KCl dla jęczmienia mieści się w granicach 6,0‑7,0. Gatunek ten jest bardzo wrażliwy na kwaśny odczyn gleby. Jego uprawa przy pH_KCl poniżej 5,5 jest nieopłacalna, a poniżej 4,5 dochodzi do wypadania roślin z łanu – zjawisko to może doprowadzić do obniżki plonu nawet o 60%. Bardzo wysokie nawożenie mineralne nie pokryje potrzeb pokarmowych jęczmienia uprawianego na bardzo kwaśnej glebie, gdyż w takich warunkach przyswajalność większości składników pokarmowych zostaje mocna ograniczona. Zatem wniosek nasuwa się tylko jeden: nawożenie bez wapnowania jest mało efektywne.

Zasobność gleby odgrywa istotną rolę

Warunkiem uzyskania wysokiego plonu o pożądanej jakości - oprócz odczynu - jest odpowiednie zaopatrzenie roślin w fosfor, potas, magnez, siarkę i mikroskładniki. Fosfor odpowiada za właściwy rozwój systemu korzeniowego, przeciwdziała wyleganiu, przyspiesza rozwój roślin, jest niezbędny do prawidłowego wykształcenia ziarniaka, dodatkowo korzystnie wpływa na wartość browarną ziarna, a zwłaszcza na ekstraktywność słodu. Potas zwiększa odporność roślin na choroby i suszę, ponadto sprzyja lepszemu wypełnieniu ziarna, z kolei dostępność magnezu korzystnie wpływa na wyrównanie ziarna.

Dawka azotu nie może być duża

Azot jest pierwiastkiem, który silnie wpływa na wzrost plonu ziarna i słomy, ale także na zawartość białka w ziarnie. W przypadku jęczmienia browarnego zawartość białka powyżej 11,5% niekorzystnie wpływa na jakość ziarna i słodu (powoduje mętnienie piwa). Z tego względu w nawożeniu jęczmienia na cele browarne należy unikać dużych dawek azotu. Ustalenie odpowiedniej dawki tego pierwiastka jest trudne i zależy od precyzyjnego określenia zasobności gleby w azot. W tym przypadku bardzo pomocy i nieoceniony jest test na zawartość azotu mineralnego (Nmin) w glebie.

Nawozy stosować przedsiewnie

Nawozy fosforowo-potasowe znacznie korzystniej jest wysiać jesienią przed orką przedzimową, azotowe zaś przed siewem jęczmienia (w uprawie jęczmienia browarnego azotu nie stosujemy pogłównie!). Jednak większość rolników zarówno azot, fosfor jak i potas stosuje wiosną przed uprawą przedsiewną. W takiej sytuacji najlepiej sięgnąć po nawozy kompleksowe tj.; POLIFOSKA® KRZEM, POLIFOSKA® TYTAN, POLIFOSKA® PLUS, POLIFOSKA® 5, POLIFOSKA® 6, które w swoim składzie zwierają wymagane pierwiastki. Dawki nawozowe powinny być ustalane na podstawie analizy gleby i oczekiwanego plonu. Zazwyczaj fosfor wysiewany jest w ilości 30‑70 kg P2O5/ha, a potas 40‑90 kg K2O/ha. Nawozy magnezowe stosowane są w przypadku niskiej zawartości tego pierwiastka w glebie w ilości około 20‑45 kg MgO/ha.

Jak już wcześniej wspomniałam określenie optymalnej dawki azotu jest dość skomplikowane, gdyż uprawiając jęczmień:

• w stanowisku po okopowych i na glebach zwięzłych można się spodziewać większej zasobności w azot, wówczas dawką optymalną będzie 25‑30kg N/ha,
• w stanowisku po pszenicy dawka optymalna będzie nieco wyższa i w zależności od kompleksu gleby będzie kształtować się w granicach 35‑45 kg N/ha.

Przy ustalaniu odpowiedniej dawki azotu nie zapomnijmy uwzględnić azotu dostarczonego w nawozach wieloskładnikowych.

Warunki klimatyczno-glebowe wpływają na jakość ziarna

Długotrwała susza wpływa niekorzystnie na wartość browarną jęczmienia. Tylko równomierny rozkład opadów w okresie wegetacyjnym zapewnia wysoki plon ziarna przy niskiej zawartości białka w ziarnie. Najwyższe plony jęczmienia otrzymamy na glebach żyznych (kompleks pszenny bardzo dobry, pszenny dobry bądź żytni bardzo dobry), zwięzłych i utrzymanych w dobrej kulturze rolnej. Najlepszymi przedplonami dla jęczmienia browarnego są buraki, ziemniaki, warzywa (pod warunkiem, że nie są nawożone dużymi dawkami azotu) oraz rośliny oleiste. Możemy go także uprawiać po pszenicy wysiewanej w dobrym stanowisku. Pozostałe zboża (choroby podstawy źdźbła) oraz rośliny bobowate (zbyt duża ilość azotu pozostawiona w glebie) są złym przedplonem dla jęczmienia browarnego.

Wybieraj odmiany o bardzo dobrej jakości browarnej

Innymi słodownie nie są zainteresowane. Wybierając odmianę do siewu warto także sprawdzić, czy dana odmiana znajduje się w grupie odmian preferowanych przez słodownię, do której planujemy sprzedać ziarno. Jęczmień przeznaczony na cele browarne oceniany jest pod innym kątem niż pastewny. Pod uwagę bierze się parametry jakościowe słodu i brzeczki (ekstraktywność, liczba Kolbacha, stopień odfermentowania, lepkość brzeczki i siła diastatyczna), cechy jakościowe ziarna, głównie zawartość białka (od 9,5 do 11,5%) i energię kiełkowania oraz plon i zdrowotność ziarna. Przy wyborze odmiany bardzo pomocne są wyniki badań Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO). Obecnie w Krajowym Rejestrze zarejestrowanych jest 28 odmian jęczmienia browarnego. Spośród nich na uwagę zasługują: Britney, KWS Cantton, KWS Dante, KWS Irina, KWS Orphelia, RGT Baltic, RTG Planet, SU Lolek i Uta, gdyż cechują się wysokim plonem ziarna.

Siej gęściej i nie opóźniaj siewu

Jęczmień browarny powinien być wysiewany jak najwcześniej (koniec marca lub pierwsza dekada kwietnia w przypadku opóźnionej wiosny), przed innymi gatunkami zbóż, zarówno tych na cele pastewne jak i konsumpcyjne. Opóźnienie wysiewu skraca okres wegetacyjny jęczmienia, co przyczynia się do obniżenia plonu ziarna. Im większy spadek plonu, tym większy wzrost zawartości białka w ziarnie, które obniża jakość słodowniczą ziarna. Jęczmień browarny siejemy gęściej niż pastewny. Ma to na celu ograniczenie zbyt intensywnego krzewienia roślin. Dzięki temu otrzymujemy ziarno o dobrych właściwościach słodowania, czyli o niskiej masie 1000 ziaren, lepszym wyrównaniu, oraz odpowiedniej zawartości białka w suchej masie (do 11,5%).

Środki ochrony roślin stosuj z dużą rozwagą

Zbyt duża ilość środków ochrony roślin może pogorszyć jakość browarną ziarna. Dlatego w przypadku zwalczania chwastów (jęczmień jary jest bardzo wrażliwy na zachwaszczenie w początkowych fazach rozwojowych) wczesną wiosną w celu pobudzenia kiełkowania chwastów zaleca się włókowanie lub bronowanie i niszczenie wschodzących chwastów kolejnym zabiegiem uprawowym. W fazie szpilkowania i 3‑4 liści jęczmienia możemy jeszcze wykonać zabieg bronowania łanu. Jeżeli po wykonaniu tych czynności nadal występuje duże zachwaszczenie (powyżej progu ekonomicznej szkodliwości) wówczas sięgamy po herbicydy. Także w przypadku przekroczenia progów ekonomicznej szkodliwości chorób i szkodników korzystamy z zarejestrowanych środków ochrony roślin. Do najgroźniejszych patogenów jęczmienia jarego należą: mączniak prawdziwy, rynchosporioza oraz rdza. Spośród szkodników największe szkody wyrządzają mszyce i skrzypionki. W uprawie jęczmienia na cele browarne nie powinniśmy stosować antywylegaczy, gdyż także mogą niekorzystnie wpłynąć na wartość browarną ziarna.