W praktyce rolniczej, w zależności od intensywności, przeznaczenia ziarna oraz ilości i rozkładu opadów atmosferycznych, nawozy azotowe w uprawie pszenicy ozimej stosuje się w dwóch lub trzech dawkach. Pierwszą dawkę azotu mamy już dawno za sobą, teraz pora ponownie zasilić pszenicę ozimą, stosując drugą dawką azotu.

Czy rośliny osiągnęły odpowiednią fazę do aplikacji kolejnej porcji azotu?

Ze względu na to, że azot jest pierwiastkiem bardzo ruchliwym i łatwo ulega stratom, całkowitą dawkę azotu należy podzielić na części i dostarczony roślinom w taki sposób, aby były one w stanie go pobrać na początku faz intensywnego wzrostu. Tylko wtedy zapewnimy roślinom ciągłość i korektę dostarczenia potrzebnych do życia składników. Drugą dawkę azotu w pszenicy wysiewa się w chwili osiągniecia przez rośliny fazy początku strzelania w źdźbło, wówczas następuje największa dynamika pobierania azotu, a na pędzie głównym i źdźbłach bocznych zawiązują się kłosy. Nadmierne opóźnienie drugiej dawki azotu nawet w łanach gęstych nie jest wskazane, szczególnie gdy przewiduje się, że w najbliższym czasie może wystąpić niedobór wody. Zastosowanie drugiej dawki ma za zadane podtrzymać działanie pierwszej, którą aplikowaliśmy na początku marca.

Drugą dawkę azotu zaleca się podać, gdy na pędzie wyczuwalne jest już pierwsze kolanko [BBCH 30‑31], ponieważ jest to okres w którym pszenica ozima bardzo intensywnie pobiera składniki pokarmowe z roztworu glebowego i nie może jej zabraknąć wystarczającej ilości azotu. Aplikacja tego pierwiastka w tym okresie ogranicza redukcję pędów, kłosków i kwiatków jaka mogłaby nastąpić przy niedożywieniu tym pierwiastkiem.

Azot powinien być stosowany zawsze zgodnie z zapotrzebowaniem roślin

Wśród wszystkich zbóż to pszenica ma największe zapotrzebowanie na azot. Pierwiastek ten ma największe znaczenie plonotwórcze, ponieważ wpływa bezpośrednio na wielkość i jakość plonu. Wysokość nawożenia azotem uzależniona jest od potrzeb pokarmowych pszenicy, jej fazy rozwojowej, a także stanowiska. Pszenica ozima do wyprodukowania 1 tony ziarna (wraz z odpowiednią masą słomy) wysokiej jakości konsumpcyjnej musi pobrać 27‑30 kg N/ha. Ustalając całkowitą dawkę azotu, jaką planujemy wprowadzić należy ocenić realny plon jaki jesteśmy w stanie osiągnąć. Takie działanie umożliwi nam wysoką efektywność nawożenia tym pierwiastkiem, ale również pozwoli na ograniczenie nadwyżek azotu, a więc poniesienie niepotrzebnych kosztów oraz strat.

Rola drugiej dawki azotu w pszenicy

Odpowiednie zaopatrzenie roślin w azot po aplikacji drugiej dawki azotu ma za zadanie ustabilizowania liczby źdźbeł kłosonośnych. Rośliny dobrze odżywione azotem w tym okresie powinny wytworzyć odpowiednią ilość biomasy stanowiącej powierzchnię asymilacyjną dla pszenicy oraz zaprogramować prawidłową ilość ziaren w kłosie. Niedostatek azotu spowoduje zahamowanie wzrostu i rozwoju roślin, przyczyni się do zmniejszenia powierzchni młodych liści i osłabienia systemu korzeniowego. Deficyt azotu w okresie wiosennym powoduje w uprawie pszenicy słabe ich rozkrzewienie, a także ograniczenie liczny ziarniaków w kłosie.

Ile azotu podać w drugiej dawce „pod pszenicę”?

Druga dawka powinna wynosić około 30 % planowanego azotu, czyli około 50 kg N/ha. Jeśli podamy zbyt mało azotu, wówczas redukcja źdźbeł będzie zbyt duża, z kolei gdy dostarczymy zbyt dużo azotu, wówczas kłosy będą drobne, bo będzie ich zbyt wiele, zwiększy się również podatność pszenicy na wyleganie. W nawożeniu pszenicy ozimej nie powinno stosować się jednorazowo więcej niż 60 kg N/ha. Należy również pamiętać, że rośliny nie są w stanie skorzystać z całości azotu podanego w nawozach mineralnych. Jego wykorzystanie przez pszenicę ozimą wynosi około 70 procent, co przy dawce 50 kg N/ha oznacza, że rośliny mogą pobrać 35 kg N/ha (50 kg N/ha × przelicznik 0,7). 

Jaka forma azotu i jakie nawozy zastosować?

Obok ilości zastosowanego nawozu azotowego niezmiernie ważna jest forma azotu, jaka zawarta jest w nawozie. Wskazane jest stosowanie nawozów zawierających przynajmniej część azotu w formie saletrzanej (NO₃^-), co sprawia, że zastosowany składnik względnie szybko będzie pobierany przez rośliny. Azot możemy podać w formie saletrzano-amonowej stosując nawóz ZAKSAN^® lub PULAN^® (polecane na glebach ciężkich, gliniastych). Dobrym rozwiązaniem jest stosowanie nawozu RSM, który zawiera wszystkie trzy formy azotu. W nawożeniu, zwłaszcza plantacji dobrze rozkrzewionych i nie wymagających szybkiej interwencji, warto zastosować azot „na zapas” w formie amidowej np. w moczniku - mocznik.pl^®. Dokonując wyboru nawozu azotowego warto zwrócić uwagę na zawartość składników drugoplanowych, szczególnie na siarkę, ponieważ efektywność nawożenia azotem w dużej mierze zależy od zaopatrzenia roślin w ten składnik. Trzeba wiedzieć, ze dobre zaopatrzenie roślin w siarkę pozwala nie tylko na lepsze przetwarzanie azotu w plon, ale również przekłada się na lepszą jego jakość (wyższą zawartość białka). Możemy ją wprowadzić stosując nawozy takie jak: POLIFOSKA^®21 lub Saletrosan^®30.

Dokarmianie dolistnie jak najbardziej wskazane

W warunkach stresowych, np. susza, niskie, bądź bardzo wysokie temperatury, które ograniczają dostępność z gleby makroskładników lub, gdy dostarczenie tych składników w nawozach stałych, np. w warunkach suszy nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, efektywne jest dolistne dokarmianie pszenicy, do którego warto podejść elastycznie i na bieżąco reagować na jej potrzeby pokarmowe. Po zaobserwowaniu niedoborów makro lub mikropierwiastków warto rozważyć aplikację nawozów dolistnych zawierających np. azot (N), magnez (Mg), siarkę (S), miedź (Cu), mangan (Mn), cynk (Zn), molibden (Mo) lub bor (B). Azot dolistnie możemy wprowadzić aplikując wodny roztwór mocznik.pl^® w stężeniu 10‑12% (10‑12 kg mocznika na 100 litrów wody). Do cieczy roboczej możemy dodać jeszcze siedmiowodny siarczan magnezu - 5 %-owy roztwór siarczanu magnezu (tj. 5 kg nawozu na 100 litrów wody), który dostarczy roślinom łatwo przyswajalny dla roślin magnez, a także siarkę. Miedź, mangan, cynk, molibden i bor aplikujemy zazwyczaj w nawozach wieloskładnikowych w ilości według wskazówek zawartych w etykiecie stosowania.