System nawożenia rzepaku ozimym powinien opierać się na zbilansowanym odżywieniu rośliny we wszystkich fazach jej wzrostu. Nawożenie tej rośliny musi być zatem dokładnie przemyślane, aby stosowane nawozy zostały w jak największym stopniu przetworzone w plon i nie wpływały ujemnie na środowisko. Przed siewem rzepak powinien być nawożony przed wszystkim fosforem i potasem, gdyż rola tych pierwiastków jest nie do przecenienia.

Zadbaj o dostępność składników pokarmowych od samego początku

Konieczne jest mobilizowanie roślin rzepaku do szybszego wzrostu od początku ich wegetacji, czego gwarancją jest dostarczenie im składników pokarmowych już na starcie. To właśnie niezbędne składniki pokarmowe, pobrane przez rośliny we wczesnych fazach wzrostu decydują o ilości pąków kwiatowych na pędzie głównym i rozgałęzieniach bocznych oraz ilości łuszczyn, ich wielkości, a więc wielkości plonu. Dobrze ukorzeniona i rozbudowana roślina lepiej znosi niekorzystne warunki pogodowe występujące w późniejszych okresach.

Duże potrzeby pokarmowe

Rzepak ozimy to roślina bardzo wymagająca pod względem zapotrzebowania na składniki pokarmowe, które muszą być pokryte z zasobów naturalnych gleby lub uzupełnione przez nawożenie organiczne, mineralne oraz dokarmianie dolistne.

Podstawą do zaplanowania nawożenia jest znajomość potrzeb nawozowych rzepaku. O dobrym jesiennym rozwoju rzepaku decyduje wcześniej uregulowany odczyn gleby, pH w 1 M KCl koniecznie powyżej 6 i co najmniej średnia zasobność gleby w fosfor, potas, siarkę i magnez, gdyż dopiero w takich warunkach następuje dobre pobieranie również innych pierwiastków. Pamiętajmy, że w celu uregulowania odczynu, wapnowanie najlepiej wykonać rok wcześniej, pod przedplon rzepaku.

Do wytworzenia 1 tony nasion roślina ta potrzebuje: 50 kg azotu, 24 kg fosforu, 50 kg potasu, 50 kg wapnia, 8 kg magnezu i 8 kg siarki. Do prawidłowego rozwoju potrzebne są także znaczne ilości mikroskładników tj. bor, mangan, cynk, molibden, miedź i inne. Większość składników pokarmowych zostaje zaabsorbowanych przez części zielone (późniejszą słomę), co potwierdza sens pozostawienia słomy na polu i wymieszaniu jej z glebą. Warto dodać, że odmiany mieszańcowe mają większe wymagania pokarmowe niż populacyjne, z tego względu, że przyrost ich biomasy oraz plon jest wyższy. Stąd należy wziąć to pod uwagę planując startową dawkę nawozu.

Właściwy pokrój przed zimą

Jesień jest to bardzo ważny okres dla rozwoju rzepaku ozimego, podczas którego musimy zapewnić roślinom dobre ukorzenianie się oraz zadbać by weszły one w stan spoczynku zimowego w dobrej kondycji, bez oznak niedoborów, w odpowiedniej fazie rozwojowej. Przed zimowym spoczynkiem roślina rzepaku powinna wykształcić 812 liści, posiadać grubą, nisko osadzoną szyjkę korzeniową oraz głęboko sięgający palowy system korzeniowy. Tak rozwinięta roślina jest dobrze przygotowana do zimy, ma już zaprogramowane zawiązki przyszłych liści, rozgałęzień bocznych, kwiatostanów i kwiatów, co w przyszłości zaprocentuje w postaci szybkiej regeneracji po zimie i wysokiego plonu nasion. Natomiast roślina wchodząca w okres zimowego spoczynku z widocznymi objawami niedoborów składników pokarmowych gorzej poradzi sobie wiosną.

Fosfor wspomaga rozwój systemu korzeniowego

Jednym z najważniejszych pierwiastków w rozwoju rzepaku jest fosfor, który powinien być wysiewany przed siewem rzepaku, po zbiorze przedplonu, na ściernisko, tak aby podczas uprawy pożniwnej został dokładnie wymieszane z glebą, ze względu na małą jego ruchliwość w glebie. Fosfor przedsiewnie wysiewamy w całości, czyli w pełnej wyliczonej dawce. Pogłówne, wiosenne nawożenie ozimin fosforem jest błędem.

 Dlaczego fosfor jest tak ważny? Pierwiastek ten pełni ważną rolę szczególnie we wczesnej fazie wzrostu rzepaku ozimego, wpływając na prawidłowy rozwoju systemu korzeniowego oraz odpowiednie i szybkie wykształcenie młodych roślin. Ponadto likwiduje ujemne skutki nawożenia azotem (zwiększając jego aktywność) oraz wpływa na prawidłowy i równomierny rozwój i dojrzewanie roślin. Fosfor jest pierwiastkiem słabo ruchliwym (tzw. niemoblinym) i nie jest on wypłukiwany z gleby, przy czym jest gromadzony głównie w ziarnie i nasionach, a co się z tym wiąże w większości jest wywożony z pola. Niedostatek fosforu w glebie tuż po wschodach może spowodować zahamowanie wzrostu części naziemnych, słaby rozwój systemu korzeniowego, a także zaburzenia fizjologiczne roślin, a w późniejszych fazach rozwojowych skrócenie pędów oraz słabe zawiązywanie kwiatów i nasion.

Potas reguluje gospodarką wodną rośliny

Kolejnym kluczowym pierwiastkiem, którego nie może zabraknąć roślinom rzepaku na starcie jest potas. Odpowiada on za gospodarkę wodną oraz azotową w roślinie, budowę rozety rzepaku i odpowiednie przygotowanie roślin do zimy (większa odporność roślin na mróz). Ponadto, jest odpowiedzialny za wytrzymałość ścian komórkowych oraz łagodzi stres wywołany czynnikami zewnętrznymi tj. mróz czy susza. Rzepak prawidłowo „nakarmiony” potasem racjonalnie gospodaruje wodą, szczególnie w okresie suszy, co w ostatnich latach jest bardzo istotne.

Niedobór potasu ujawnia się najpierw na starszych liściach w postaci nekroz na brzegach blaszek liściowych. Typowym objawem braku potasu jest również utrata turgoru i więdnięcie roślin, co zmniejsza odporność roślin na niskie temperatury i porażenie przez choroby grzybowe. W późniejszych fazach rozwojowych widoczne są słabo rozwinięte pędy, żółknięcie brzegów blaszki liściowej, nierównomierne zakwitanie i dojrzewanie.

Nawożenie potasem można podzielić na dwie części, to jest lub czyli ½ - ¾ zastosować jesienią przedsiewnie, a ½ - ¼ wiosną, jednak nie później niż na dwa tygodnie przed ruszeniem wegetacji. Potas można uzupełnić wiosną pogłównie, gdyż jest on bardziej ruchliwy w glebie.

Jakie nawozy?

Dokonując wyboru nawozów fosforowych i potasowych do nawożenia rzepaku, warto zwrócić uwagę na to, aby nawozy te po zastosowaniu w miarę szybko rozpuściły się w glebie, gdyż rośliny pobierają składniki pokarmowe z roztworu glebowego, a więc po ich uprzednim rozpuszczeniu. Dawki nawozów fosforowych i potasowych pod rzepak wyznacza się w oparciu o potrzeby pokarmowe roślin i poziom zasobności tych gleb w przyswajalne formy fosforu i potasu.

Aby uzupełnić niedobory fosforu i potasu powinniśmy zastosować nawozy wieloskładnikowe, które w swoim składzie najczęściej zawierają nie tylko fosfor i potas. Są także wzbogacone o azot, magnez i siarkę, należą do nich m.in. POLIFOSKA 5, POLIFOSKA KRZEM, POLIFOSKA 6, POLIFOSKA 8. Nawozy te zawierają 100% przyswajalnego fosforu i potasu.

Fosfor i potas zawsze najlepiej stosować pod pług, by równomiernie rozmieścić je w warstwie ornej na głębokość co najmniej 10 cm, bo wtedy mogą być pobierane także po przesuszeniu się gleby.